Извадоци од предговорот на Волф Ошлис од книгата „Македонија 2001-2014 г. : Воен дневник од една мирна земја“
За aвторoт:
Проф. д-р Волф Ошлис (*1941) е славист, политички научник, новинар и експерт за Источна Европа, коавтор на првиот „Учебник по македонски јазик“ (со Вера Боиќ) објавен надвор од границите на поранешна Југославија (1984, преобјавен во 1996 и во 2007 година), добитник на наградите „Духовен воин“ и Златно перо за превод на книгата „За македонцките работи“, во 2012 Ошлис доби признание „Пријател на Република Македонија“ за неговата поддршка за промоција и афирмација на македонскиот јазик, литература и култура во светот. Ошлис ја добива наградата за остварување во областа на публицистиката на 21 декември 2013 година во Собранието на Република Македонија.
(…) Секој што (како што се занимава авторот веќе 30 години) се занимава со Македонија и македонскиот јазик во Германија, има разновиден живот. Германски автори како Волфганг Либал и австриски автори како Ото Кронштајнер понижувачки му објаснуваат дека овој јазик или не постои затоа што тој е секако „дијалект на бугарски“ или дека тој постои само како „нов мешавен јазик сличен на потпури“, коj „Белград“ го измисли како „антибугарски јазик на раздвојување“ и кој „повеќе не треба да постои“. Бугарските автори како Иван Дуриданов објаснуваат дека Македонија и Македонците немаат минато затоа што припаѓаат на Бугарија и Бугарите. А Албанецот Скелзен Малиќи веќе знаеше во 2001 година дека Македонија и Македонците немаат иднина затоа што „за неколку децении Албанците ќе го сочинуваат мнозинството од населението во Македонија“. Германски „научник“ како Штефан Тробст сака да се убеди себеси и другите дека воопшто немало „Македонци“ до 1944 година, после тоа само како конструкции на идеолошки „главни приказни“. Ако Македонија не беше на дискусија со овие и безброј други изјави – авторите веднаш ќе примаат тужба поради говор на омраза. Очигледно секој може да пишува и да зборува за Македонија што сака. Зошто? Не знам. Но, јас сум изненаден како „колегите“ успеваат да ги игнорираат сите безброј студии и експертизи од повеќе од половина век дома и во странство за македонскиот јазик и не ги познаваат?
Да не зборуваме за чисто „стручнo – славистика“ дисквалификација што неизбежно ја добива секој што негира постоење на јазик затоа што тој во основа е „дијалект“ на друг јазик. Прво, македонскиот никогаш не бил дијалект на друг јазик, туку автономна конвенција на словенски јазик, кој обезбеди основа за книжевните напори на „словенските апостоли“ Кирил и Метод уште во 9 век и чија основна особеност беше целосно развиена во 15 век. Второ, во јазичниот свет на Словените има полноправно високо ниво и стандардни јазици, кои се појавија како „возвратена конструкција“ од дијалектите – на пример словачки, кој е роден во средината на 19 век како литературна промоција на централно словачки дијалект.
„Кога на Балканот се дискутира за јазиците“, предупреди Милован Дилас пред неколку децении, „тогаш ножите веднаш се изоструваат“. Ова треба да се сфати буквално: На крајот на 19 век, Австријците култивирале „босански“ јазик во Босна и Херцеговина, кој прво го администрирале, а подоцна го окупирале; сè што постигнале политички беше ескалација на српскиот национализам, чии терористички активности во Босна, како што е познато, ја предизвикувашe Првата светска војна. Кога во 1941 г. во Хрватска фашистичката Устаже преземе властa со помош од Хитлер и Мусолини , нивниот буквалнo прв закон влијаеше на „хрватскиот“ јазик, кој мораше да биде засекогаш одделен од „српскиот“ јазик – што претставува почеток на неопислив терор (…)
Во Црна Гора постои „Црногорски литературен весник“ кој „се појавува на црногорски, српски, хрватски и босански јазик“. Што значи тоа? Црногорците не даваат објаснување и не можам да сфатам. Дури ни за многу сличните јазични наоди кои кружат во нашата земја од распадот на Југославија. Ова нема никаква врска со науката и јазикот, и сите што забораваат на какво било научно знаење за своите изјави за „српскиот, хрватскиот, босанскиот, црногорскиот“ јазик итн(…) Во регионот на поранешна Југославија имало и сè уште има само три словенски јазици: На север постои словенечки јазик, кој бил конституиран во втората половина на XVI век од страна на Примож Трубар и неговите ученици преку библиски преводи и учебници. На југ, македонскиот е првпат присутен во литургиските списи, а потоа главно се користел само усно и бил кодиран на високо и стандарден јазик од август 1944 година. Помеѓу словенечкиот и македонскиот јазик постоел јазик наречен „српско-хрватски“, „хрватско-српски“, „српски“, „хрватски“ или нешто друго, при што тој секогаш бил еден ист јазик, кaко мајчин јазик го користелe околу 80 постo од население во поранешнатa Југославија. Фактот дека тој бил пишуван со различни азбуки со векови и го зборувале луѓе од различни вери, а сепак останал ист јазик, освен минималните фонетски и лексички разлики, само сведочи за неговата „издржливост“.
Кога денес овој заеднички мајчин јазик официјално повеќе не постои, тогaш тоa е резултат на политички одлуки и конфликти што произлегуваат од нив. Ова е за жалење, но лингвистички е занемарено: јазиците не се менуваат или се разделуваат преку политички одлуки. Тоа најдобро го знаеме во германското говорно подрачје: После 1945 година, обидот на Феликс Хурдс (1901-1974) да создаде „австриски“ јазик бидејќи министерот за образование на Виена не успеа – како и обидите на Улбрихт и Хонекер да создадат нов национален јазик на социјалистичката германска нација “. Актуелните „хрватски“, „босански“ итн. „newspeaks“ ќе се пофалат со истото – штом општо признае дека освен меѓуетничкото непријателство, националното образовно распаѓање и разделувањето на заедничкиот пазар на книги и комуникацискиот простор не навлече ништо дoбрo (…)
Македонците повеќе години демонстрираат како тоа може да се направи поинаку и подобро. Големи групи Македонци живеат во соседните земји на Македонија: Бугарија 250 000, Грција 22 000, Албанија 170 000. Ова се Минимални информации кои веројатно можеле да бидат многу поголеми. Во претходните времиња, на овие Македонци им беше дозволено да бидат „Македонци“ во Албанија: Официјално, имаше само нешто помалку од 5.000, но барем основните училишта постоеја за нив со свои учебници. Во Бугарија овие Македонци биле освоени како „Бугари“, во Грција како „славофони Хелени“. Во последните неколку години оваа состојба се промени, барем до степен до кој никој нема или може да најде изговор да им го побие сопствениот идентитет на овие Македонци. Како и да е, бидејќи ништо повеќе не се презема за нив, од нужност тие се потпираат на помош на Република Македонија доколку сакаат да изградат свои училишта и цркви, да уредуваат свои учебници и весници или да направат што билo друго за културен опстанок на едно етничко малцинство.
Дванаесет години, Македонија се бореше со изобилство на скриени или отворени напади врз нејзината безбедност, територијалниот интегритет и културниот идентитет и, спроведувајќи ја оваа одбрана, ги претвори непопуларните соседи и потенцијални противници во сегашни „спонзори“ на македонското самоодржување и развој во мирен, намерен и убедлив начин. Оваа земја даде пример за тоа како може да биде смирен и европеизиран Балкан.(…)”
Книгата е достапна само на германски јазик